Przebarwienia skóry czyli ciemniejsze plamy, które pojawiają się na skórze mogą spędzać sen z powiek wielu osobom - głównie kobietom, gdyż są bardzo widoczne. Przyczyn przebarwień jest bardzo wiele – fotouszkodzenia skóry, ciąża, trądzik czy zaburzenia hormonalne oraz wiele innych, ale niestety zawsze efekt finalny to nieładny i nieestetyczny wygląd. Jak powstają przebarwienia skóry? Jak się ich pozbyć oraz jakie przebarwienia skórne wyróżniamy? Czy istnieją skuteczne kosmetyki na przebarwienia? Na te i wiele innych nurtujących pytań postaramy się odpowiedzieć w poniższym artykule. Zapraszamy do lektury.

Co to są przebarwienia?

Przebarwienia definiowane są jako ciemniejsze plamy na skórze, przybierające różnorodne barwy – brązowe, żółtawe oraz rudawe. Powstają one na obszarze skóry, gdzie zgromadziło się za dużo melaniny tj. naturalnego barwnika skóry, który posiada każdy człowiek. Dzieje się tak, gdy komórki produkujące melaninę tj. melanocyty działają nieprawidłowo (np. produkują zbyt wiele barwnika, są zbyt aktywne lub w niektórych obszarach jest ich za dużo). Wszelkie nieprawidłowości w tworzeniu melaniny, czyli melanogenezy, prowadzą do przebarwień. Przebarwienia skórne pojawiają się najczęściej na twarzy, dekolcie, dłoniach, ramionach, czy przedramionach oraz łydkach i udach. Mogą przybierać one różnorodne postacie – od plam o mało regularnym kształcie po piegi. Przebarwienia uznawane są w kosmetologii oraz medycynie estetycznej za defekt kosmetyczny. Nie można ich jednak bagatelizować, w przypadku niektórych, niepokojących zmian warto przeprowadzić odpowiednie badania histopatologiczne (w celu wykluczenia ewentualnych zmian nowotworowych) oraz zachować szczególną ostrożność.

Przebarwienia na skórze, a zwłaszcza przebarwienia na twarzy czy przebarwienia po trądziku to problem, z którym boryka się wiele osób. Według badań ciemne, nieestetyczne plamy na skórze ma aż 35-40% kobiet po 30 roku życia i niestety aż 90% kobiet po 50 roku życia. Wbrew pozorom opisywany temat nie jest jedynie kłopotem nastolatków, gdyż wszelkie zmiany skórne mogą pojawić się każdemu, niezależnie od płci czy wieku. Dobrą wiadomość stanowi informacja, że każdy posiada realny wpływ na ich powstawanie (profilaktyka) oraz istnieją skuteczne sposoby na przebarwienia skóry (np. kosmetyki na przebarwienia), które wspomagają ich usuwanie.

Jak powstają przebarwienia?

Przebarwienia skóry pojawiają się z różnych przyczyn.W wieku młodszym ich powstawanie jest związane najczęściej z zaburzaną gospodarką hormonalną (wahania hormonalne, ciążą, okres dojrzewania) czy też stosowaniem antykoncepcji hormonalnej oraz leczeniem na tle hormonalnym. Zazwyczaj przebarwienia na skórze pojawią się na czole oraz wokół ust i brodzie. Mogą również być efektem problemów z tarczycą (niedoczynność lub nadczynność tarczycy lub niedoczynność kory nadnerczy). Ich pojawieniu sprzyjają również problemy ze stanami zapalnymi przydatków. W starszym wieku (po 50 roku życia) przebarwienia mogą powstać w wyniku zmian hormonalnych związanych z okresem przekwitania lub jako negatywny efekt stosowania hormonalnej terapii zastępczej. W tym okresie (o wiele częściej aniżeli w młodszym wieku) przyczyna przebarwień może mieć podłożę w problemach związanych z wątrobom. W podeszłym wieku zauważalne są także przebarwienia skórne nazywane soczewicowatymi – są to plamy o kształcie ziarenek soczewicy, które wraz z upływem czasu mogą zlewać się w większe plamy. Niezależnie od wieku i płci mogą powstać przebarwienia, które są spowodowane zażywaniem niektórych ziół (np. dziurawiec), leków (np. antybiotyki) czy nieodpowiednich kosmetyków (np. zawierających środki fotouczulające). Przebarwieniana skórze powstają również jako rezultat stanów zapalnych, głównie w miejscach zmian trądzikowych, jak i w sytuacjach kiedy wystawiamy na słońce skórę po mocnych zabiegach kosmetycznych czy dermatologicznych np. po stosowaniu kuracji przeciwtrądzikowej, złuszczaniu mocnymi peelingami (głównie chemicznymi) czy zabiegach dermatologicznych (np. mikrodermabrazji). Nadmierna ekspozycja skóry na promieniowanie słoneczne, zwłaszcza bez stosowania odpowiednich kosmetyków z filtrami SPF także może powodować powstanie nieestetycznych plam. Przebarwienia często pojawiają się na skórze po niewłaściwej ekspozycji na światło słoneczne, gdyż emitowane przez nie promieniowanie UV tj. ultrafioletowe wzmaga aktywność komórek barwnikowych do produkcji melaniny. Podobnie sytuacja wygląda w czasie korzystania z solarium.

Przebarwienia skórne - rodzaje przebarwień

Przebarwienia skórne można sklasyfikować ze względu na przyczynę ich powstawania. W kosmetologii oraz medycynie wyróżnia się kilka podstawowych, najczęściej występujących typów plam pigmentacyjnych tj. przebarwień.

• Piegi (ephelies) – są to bardzo liczne, drobne (o małej wielkości tj. od 1 do 5 mm), nieregularne plamki w kolorze ciemnobrązowym lub jasnobrązowym. Piegi powstają pod wpływem słonecznego światła, dlatego też zaobserwować można je najczęściej na twarzy, plecach, dekolcie, szyi czy ramionach. Piegi zazwyczaj zaobserwować można już we wczesnym dzieciństwie tj. około 1-2 lat. Następnie po tym okresie obserwuje się stopniowe ich przybywanie, a w starszym wieku zanikanie. Plamy tego rodzaju są gładkie i nie wyczuwalne po dotyku, nie wystają one poza poziom skóry. Przyczyną ich ciemnobrązowego koloru jest nadmiar melaniny, jednocześnie przy prawidłowym występowaniu poziomu melanocytów. Powstawanie piegów ma swoje źródło w genetyce (uwarunkowaniach genetycznych) i są one dziedziczone jako cecha dominująca tj. autosomalna. Piegi można zaobserwować zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, głównie jednak pojawiają się one u osób, które posiadają jasną karnację oraz jasny lub rudawy kolor włosów. Pod wpływem promieniowania słonecznego stają się one bardziej widoczne oraz ciemniejsze.
• Melasma (ostuda, chloasma) – melasma jest dość szczególnym, lecz mało szkodliwym typem hipermigmentacji. Stanowi ona jedno z najczęściej występujących przebarwień skórnych. Pojawia się ona częściej u kobiet aniżeli mężczyzn i to po około 30 roku życia. Najczęściej obserwuje się ją na skórze twarzy (policzkach, brodzie, nosie oraz górnej wardze ust). Przyczyny pojawienia się przebarwień na skórze typu melasma nie są do końca znane – uznaje się, że zaburzenia hormonalne, które mają wpływ na poziom melaniny w skórze są ich głównym powodem powstawania. Melasma są to przebarwienia na skórze o ostrych, nieregularnych kształtach, które wyglądają jak mocno ograniczone ciemnobrązowe plamy bez jakichkolwiek oznak stanów zapalnych. Symetria ostudy sprawia, iż posiada ona wygląd tzw. maskowaty. Najczęściej występuje jako forma objawowa, która pojawia się w czasie ciąży, podczas zażywania środków hormonalnych. Melasma pojawia się aż u 15-20 % ciężarnych kobiet. Ten rodzaj przebarwień jest więc często nazywany maską ciążową.
• Przebarwienia starcze (plamy soczewicowate starcze, letingines seniles) oraz przebarwienia posłoneczne – przebarwienia tego rodzaju powstają głównie w wyniku nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Plamy pigmentacyjne obserwuje się w odsłoniętych partiach ciała, wystawionych na działanie słońca – twarzy, szyi, dekolcie, rękach. Mogą być również efektem zbyt częstych wizyt w solarium. W znacznej większości przypadków te przebarwienia skórne stanowią nieszkodliwą formę hiperpigmentacji. Na powstawanie takich przebarwień na skórze wpływ ogromny ma także określony kolor skóry czy wiek. Osoby o ciemniejszej karnacji częściej borykają się z tym problemem aniżeli osoby o jasnej karnacji (osoby, które mają o wiele mniejszą ilość melaniny w swoim organizmie). Wraz z wiekiem plamy te mogą przybrać większy kształt i ciemniejsze zabarwienie.
• Przebarwienia po trądziku oraz przebarwienia pozapalne – ten rodzaj przebarwień na skórze powstaje w wyniku stanów zapalnych bądź uszkodzeń skóry. Przebarwienia po trądziku często nazywane są również przebarwieniami pozapalnymi. Gdy w skórze pojawia się jakiś stan zapalny wtedy dochodzi do nadmiernej produkcji melaniny, co przekłada się na powstawanie przebarwień. Na skórze zaczynają być zauważalne czerwone, różowe bądź brązowe plamy, które nie są wybrzuszone, lecz płaskie – niewyczuwalne pod dotykiem . przebarwienia pozapalne lub przebarwienia trądzikowe mogą zostać zaostrzone poprzez nadmierną ekspozycję na słońce.
• Melanoza – są to siateczkowate przebarwienia zauważalne na skroniach, bocznych powierzchniach szyi oraz policzkach. Przyczyną ich powstawania, obok promieniowi słonecznych, mogą być także substancje fotouczulające, spożywanie niektórych pokarmów (zioła) czy stosowanie nieodpowiednich kosmetyków.
• Przebarwienia polekowe – stanowią one bardzo ważną grupę zaburzeń hiperpigmentacyjnych. Stanowią bardzo duży odsetek nabytych przebarwień na skórze. Najczęściej są one efektem stosowania leków o różnej budowie chemicznej oraz różnym działaniu farmakologicznym np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych (salicylany, paracetamol), tetracykliny (doksycklina, minocyklina). Przebarwienia mogą mieć również związek z lekami cytotoksycznymi, psychotropowymi, kardiologicznymi, przeciwmalarycznymi i wieloma innymi.

Przebarwienia na skórze – jak zapobiegać przebarwieniom?

Na powstawanie oraz intensywność przebarwień na skórze wpływa przede wszystkim promieniowanie słoneczne. Podstawą profilaktyki przebarwień jest więc skuteczna oraz prawidłowa ochrona przeciwsłoneczna. Obejmuje ona głównie ograniczenie ekspozycji nadmiernej na słońce (przede wszystkim w godzinach południowych), jak i stosowaniu na co dzień kosmetyków chroniących skórę przed UVA oraz UVB i noszeniem odzieży zasłaniającej skórę. Aby przeciwdziałać skutecznie pojawieniu się przebarwień należy pamiętać, iż trzeba smarować każdą odsłoniętą część skóry, nie tylko ramiona czy twarz. Często pomija się dłonie, stopy czy nawet szyję, które są bardzo narażone na działanie słońca. Jak więc zapobiegać przebarwieniom na co dzień?

• Ochrona prawidłowa przed słońcem w celu uniknięcia przebarwień lub też pogorszenia tych istniejących.
• Unikanie słońca, gdy jego promienie są najbardziej szkodliwe i najsilniejsze (godziny południowe tj. od 10 do 15).
• Właściwe stosowanie kremów przeciwsłonecznych oraz podkładów zawierających odpowiednie filtry (ochrona przeciwsłoneczna powinna wynosić co najmniej 20, 30, a najlepiej kremy SPF 50)
• Zażywanie suplementów diety (doustnie) przed oraz po ekspozycji skóry na słońce.
• Regularne stosowanie odpowiednich kosmetyków, najlepiej kosmetyków naturalnych.

Kosmetyki na przebarwienia

Kosmetyki na przebarwienia są istotną formąwalki z przebarwieniami skóry. Kosmetyki naturalne przeznaczone do cery z przebarwieniami mogą znacznie zniwelować a nawet usunąć plamy pigmentacyjne – zależne jest to oczywiście od intensywności, rozmiarów oraz przyczyny ich powstania. Z jaśniejszymi przebarwieniami skórnymi poradzą sobie z pewnością właściwe kremy na przebarwienia czy dedykowane intensywne serum na przebarwienia. Skuteczne będą również peelingi, które zregenerują skórę i usuną obumarłe komórki. Sposób skuteczny na przebarwienia to także odpowiednie nawilżenie właściwymi kosmetykami oraz zabezpieczenie skóry przed nadmiernym działaniem słońca.

Leczenie przebarwień skórnych

Przebarwienia skórne nie wymagają z punktu medycznego żadnego leczenia, są one poddawane różnym kuracjom jedynie z punktu estetycznego, gdzie traktowane są jako defekt kosmetyczny. Poddawane są one różnorodnym terapią odbarwiającym przy pomocy różnych metod – profesjonalnych zabiegów kosmetycznych lub dermatologii estetycznej lub z zakresu kosmetologii. Leczenie przebarwień skórnych polega głównie na stosowaniu preparatów wybielających na skórę. Najczęściej stosowanym i znanym środkiem jest hydrochinon (dobierany indywidualnie w stężeniu pomiędzy 1,5 a 8 %). Działa on najlepiej na świeżo powstałe przebarwienia. Zauważalnych rezultatów można się spodziewać dopiero po kilku tygodniach stosowania. Niestety, stosowanie tego środka może nieść ze sobą ryzyko skutków ubocznych np. odbarwienie skóry wokół danego przebarwienia skórnego. Skuteczne w walce z przebarwieniami na skórze jest także stosowanie retinoidów tj. kwasu witaminy A. Nie powoduje on odbarwień na skórze, dlatego też często jest stosowany. Jego mechanizm działania związany jest z zaburzeniem wytwarzania melaniny. Leczenie może potrwać nawet do kilku miesięcy. Od dawna wykorzystywany jest także kwas azelainowy. Stosuje się go głównie do niwelowania i usuwania przebarwień po trądziku i pozapalnych. Niestety, jego użytkowanie może powodować podrażniania skóry, zaczerwienienie oraz pieczenie.

Specjalistyczne leczenie jest najbardziej skuteczne przy obecnych dużych lub mocno zabarwionych przebarwieniach skórnych. Popularne są wśród osób borykających się z nimi peelingi chemiczne np. chemabrazja. Wykonywane są one przez lekarza dermatologa bądź wykwalifikowaną kosmetyczkę. Zabieg polega na złuszczaniu naskórka za pomocą kwasu glikolowego, kojowego lub trójchlorooctowego. Coraz bardziej popularne stają się peelingi, które są wykonywane kilkoma kwasami jednocześnie. Zabieg ma na celu zmniejszyć nadmierną pigmentację naskórka i pobudzić pracę normalnych, dotychczas nieuszkodzonych komórek. Najlepsze efekty przynosi zabieg chermabrazji w połączeniu codziennym stosowaniem kosmetyków na przebarwienia i kremów wybielających. Innym zabiegiem, również polecanym jest mikrodermabrazja oraz pelling kawitacyjny. Mikrodermabrazja polega na mechanicznym usuwaniu warstwy rogowej naskórka przy pomocy odpowiednich tarcz ściernych. Natomiast peeling kawitacyjny wykonuje się przy użyciu ultradźwięków. Zabieg mikrodermabrazji i peeling kawitacyjny można wykonać u dermatologa lub kosmetyczki. Zabiegi laserowe również są bardzo skuteczne w walce z przebarwieniami. Światło lasera pochłanianie jest w sposób wybiórczy przez melaninę, co powoduje podgrzewanie komórek zawierających barwnik prowadząc do ich zniszczenia. Przy przebarwieniach starczych pomaga krioterapia. Przebarwienia na skórze są niszczone przez punktowe zamrażanie ich bądź natrysk ciekłym azotem. Następnie dochodzi do ich wycinania. Zabieg może wykonać jedynie wykwalifikowany lekarz. Krioterapia jest bardzo skuteczna, lecz niesie ze sobą ryzyko powstania blizn.

Domowe sposoby na przebarwienia skóry

Przebarwienia skóry można próbować zniwelować domowymi sposobami (próbując je rozjaśnić). W tej tematyce polecany jest olejek migdałowy, kurkuma, soda oczyszczona oraz sok z cytryny. Cytryna sławna jest w kosmetologii dzięki swoim właściwościom rozjaśniającym. Natomiast soda oczyszczona delikatnie oraz powoli rozjaśnia skórę, zmniejsza widoczność przebarwień skórnych. W przypadku małych, mocno niezabarwionych przebarwień skórnych warto spróbować z dobroczynnych właściwości aloesu i ogórka. Są one składnikami licznych produktów kosmetycznych do skóry, wykazują dobroczynne działania. Nasze babcie stosowały kiedyś również okłady z pokrojonych w cienkie talarki ziemniaków (surowych).