Trądzik najczęściej kojarzony jest z okresem dojrzewania, gdyż przyjęło się, że tylko osoby w wieku nastoletnim borykają się z tym problemem (zaskórnikami, wypryskami i innymi niedoskonałościami skóry). Nic bardziej mylnego, z niedoskonałościami cery walczą również osoby dorosłe w różnym wieku – po dwudziestym, a nawet po czterdziestym roku życia. Wpływ na cerę trądzikową ma wiele czynników, ale na szczęście nasza wiedza na ten temat zwiększa się, co przekłada się na nasz realny wpływ na nią. Czym jest trądzik i jaki jest mechanizm jego powstawania? W jaki sposób się objawia oraz jak można realnie z nim walczyć? W niniejszym artykule odpowiemy na najbardziej nurtujące pytania dotyczące tematu, jakim jest trądzik.

Trądzik – czym właściwie jest?

Trądzik zaliczany jest do przewlekłych schorzeń skórnych, które można zaobserwować u około 70-80 procent społeczeństwa. Opisywana choroba przewlekła związana jest z gruczołami włosowo-łojowymi, precyzując z zaburzeniem ich naturalnej pracy. Prowadzi ona do nadmiernego łojotoku (nadmiaru sebum), co staje się bezpośrednią przyczyną powstawania mnogich stanów zapalnych skóry. Mogą one przyjmować postać zaskórników (zamkniętych i otwartych), guzków, grudek, krostek, pseudocyst, a także torbieli ropnych (łojotokowych) umiejscowionych najczęściej na skórze twarzy, szyi, klatki piersiowej, ramion czy pleców.

Fazy rozwoju trądziku

Zmiany skórne mogą przybierać różnoraką postać w zależności od danego zaawansowania schorzenia skórnego. Specjaliści z dziedziny dermatologii oraz kosmetologii wyróżnili trzy etapy rozwoju trądziku. Pierwsza stadium rozwoju trądziku obejmuje powstanie zaskórników. Mają one wygląd czarnych lub białych punkcików na skórze. Zwyczajowo nazywane są wągrami. Umiejscowione są one najczęściej na skórze twarzy, ramionach, plecach, dekolcie – w miejscach, gdzie gruczołów łojowych jest najwięcej. Średnio nasiloną formą trądziku są krostki oraz grudki. Wyglądają one na skórze jak czerwone, wypukłe zmiany, które informują o postępującym rozwoju stanu zapalnego zlokalizowanym wokół gruczołów łojowych. Ostanie stadium trądziku to guzki o zabarwieniu sino – czerwonym, które są wypełnione w środku ropną wydzieliną. Na tym etapie choroby stan zapalny obejmuje już głębsze warstwy skóry, co może prowadzić do powstawania nieodwracalnych głębokich blizn.

Cera trądzikowa – objawy trądziku

Cera trądzikowa posiada bardzo charakterystyczne cechy ogólne, na której zauważalne są dość liczne wypryski, krostki, zaskórniki, guzki czy nawet grudki. Ponadto, skóra trądzikowa jest najczęściej lepka oraz tłusta w dotyku, co jest spowodowane wydzielaniem zbyt dużej ilość łoju, czyli tzw. sebum. Nadmierna produkcja wspomnianego łoju w połączeniu z bakteriami, które w sposób naturalny bytują na skórze, powoduje powstawanie licznych niedoskonałości skórnych. Powstałe na skórze trądzikowej liczne niedoskonałości przybierają różnoraką postać. Krostki to nadkażone zaskórniki, są najczęściej barwy różowej lub czerwonej, a w ich środku zauważyć można tzw. ropny punkcik (koloru białego). Zaskórniki, nazywane wągrami, to bardzo małe, białe, czarne lub brązowe kropeczki, które wypełniają ujście gruczołów łojowych. Jest to przeważnie pierwszy etap pojawiających się niedoskonałości na skórze. Wyróżnić można dwa rodzaje zaskórników: otwarte oraz zamknięte. Zaskórniki otwarte charakteryzują się tym, iż w części środkowej mają punkcik (otwór), przez która na zewnątrz skóry wydobywa się tzw. masa łojowo-rogowa. W procesie utleniania się keratyny oraz nadmiernego gromadzenia melaniny opisywane zaskórniki otwarte są zabarwione na ciemny kolor na szczycie punkciku. Zaskórniki zamknięte natomiast mają postać białych oraz drobnych punkcików – powstają one na skutek zwiększonego nagromadzenia korneocytów, ulokowanych u ujścia gruczołów łojowych. Grudki z kolei, to bardzo bolesna forma stanu zapalnego skóry. Są one najczęściej schowane pod skórą oraz bolesne przy dotknięciu. Na ich powierzchni zauważalne są jedynie wypukłe, lekko czerwone lub różowe wybrzuszenia. Guzki są stanami zapalnymi, mocno zakorzenionymi w głębszych warstwach skóry. Przybierają postać dużych oraz wypukłych wybrzuszeń o barwie mocno czerwonej. W ich środku zauważalna jest spora ilość wydzieliny ropnej.

Objawy trądzikowe na skórze mogą posiadać różnorodne natężenie, postać oraz mieszany charakter. Powstałe zmiany skórne nie powinny być dotykane, wyciskane oraz przebijanie, gdyż takie zachowanie może prowadzić do powstawania dużych stanów zapalnych oraz pojawienia zwiększonej liczby nowych wykwitów.

Rodzaje trądziku

W zależności od danego charakteru zmian na skórze, przyczyn oraz czasu ich powstania wyróżnić można kilka różnych rodzajów trądziku. Do najczęściej wymienianych należą: trądzik różowaty, trądzik pospolity: zaskórnikowy oraz grudkowy (tzw. młodzieńczy), trądzik torbielowaty, trądzik hormonalny, a także trądzik niemowlęcy i noworodkowy, trądzik samouszkadzający, trądzik zawodowy oraz trądzik posterydowy.

Trądzik różowaty to najczęściej spotykana postać schorzenia skórnego. Traktowany jest on jako dermatoza, gdzie charakterystycznym objawem są zaczerwienienia środkowej części skóry twarzy, jak i wykwity krostkowe oraz grudkowe. Przyczyny powstawania trądziku różowatego upatruje się w wytwarzaniu nadmiernego łoju tj. sebum, zaburzeniach naczynioruchowych i zaburzeniach wewnątrzwydzielniczych. Badania pokazują, że najczęściej dotyka on osób dorosłych tj. po 30 roku życia – głównie kobiet.

Trądzik pospolity nazywany również młodzieńczym to kolejna najczęstsza postać trądziku. Pomimo swojej nazwy tj. młodzieńczy może on dotykać osób w różnych wieku, aczkolwiek najczęściej związany jest z okresem dojrzewania – niezależnie od rodzaju płci. Za przyczynę powstawania trądziku pospolitego uznaje się genetyczne uwarunkowania do nadmiernego wydzielania sebum tj. łoju oraz wzmożonego rogowacenia ujść mieszków włosowych, jak i zaburzenia żołądkowe, zaburzenia jelitowe oraz zaburzenia wątrobowe. Czynnikiem wyzwalającym trądzik pospolity jest hormonalna burza zachodząca w organizmie człowieka, a w szczególności nadmierna aktywność androgenów. Do odmian opisywanego trądziku należą następujące formy trądziku: trądzik krostowaty (na skórze w różnych miejscach pojawiają się zaczerwienienia bądź bolesne i twarde guzki oraz krostki), trądzik skupiony (objawia się bardzo głębokimi naciekami oraz zlewającymi się ropnymi torbielami, obejmującymi głębsze partie skóry, po których mogą pozostać trwałe blizny), trądzik ropowiczy (oprócz zmian charakterystycznych dla trądziku pospolitego, występują również torbiele ropne).

Trądzik hormonalny to podrodzaj schorzenia skórnego, jakim jest trądzik pospolity. Może on występować zarówno u osób w okresie nastoletnim, jak i u dorosłych, zwłaszcza płci żeńskiej - w związku z wahaniami poziomu hormonów w organizmie kobiety. Najczęściej obserwowalny jest on u kobiet przed miesiączką, w okresie menopauzy czy w czasie ciąży.

Trądzik noworodkowy i niemowlęcy, jak sama nazwa wskazuje, dotyka dzieci w wieku noworodkowym i okresie niemowlęcym – może dotyczyć ponad 20 procent małych dzieci. Na skórze twarzy dzieci zauważalne są zaskórniki, guzki oraz wykwity grudkowe (podskórne). Za najbardziej prawdopodobną przyczynę jego powstawania uznaje się przejście hormonów matki w czasie ciąży do płodu. Trądzik noworodkowy oraz niemowlęcy w znacznej ilości przypadków znika samoistnie w ciągu kilki miesięcy.

Trądzik może zostać również wywołany na skórze niezależnymi czynnikami zewnętrznymi. Rozpoznanie oraz eliminacja czynników zewnętrznych pozwala w ich przypadku na wyleczenie stanów zapalnych. W tej grupie można wyróżnić następujące rodzaje trądziku: trądzik posterydowy, trądzik samouszkadzający oraz zawodowy. Trądzik posterydowy pojawia się w sytuacji długotrwałego stosowania różnorodnych specyfików, które w swoim składzie zawierają brom, barbiturany, jod oraz steroidowe hormony kory nadnerczy. Ma on postać zmian skórnych o charakterze bardzo dużych nacieków oraz grudek. Kolejny z trądzików tj. trądzik samouszkadzający związany jest z wyciskaniem, zdrapywaniem czy przekłuwaniem wykwitów na skórze. Może prowadzić do poważnych stanów zapalnych, owrzodzeń a również nadżerek. Najczęściej powoduje blizny trwałe, przebawienia czy odbarwienia. Trądzik zawodowy z kolei, ma postać krostek, zaskórników oraz grudek zlokalizowanych na przedramieniach oraz w okolicy narządów płciowych. Powstaje on w wyniku kontaktu długotrwałego ze smarami, olejami czy dziegciem. Może pojawić się również u osób, które dużą ilość czasu spędzają w zapylonych bądź zadymionych oraz zamkniętych pomieszczeniach.

Przyczyny powstawania trądziku

Za główną przyczynę powstawania trądziku uznaje się nadmierną produkcję wydzieliny gruczołów łojowych oraz jednocześnie wzmożone rogowacenie naskórka. Opisane zjawisko powoduje nadprodukowanie dużej ilości sebum, co prowadzi do sytuacji, w której nie może się łój swobodnie wydostać spod skóry na jej powierzchnię – powoduje to czopowanie ujścia przewodów, które wyprowadzają gruczoły łojowe. W opisany sposób zbyt duża ilość wydzieliny zostaje zatrzymana w naskórku, tworząc początkowo małe zaskórniki, następnie zaskórniki zamknięte. Stanowią one wspaniałe miejsce do rozwoju i działania bakterii beztlenowych, które powodują rozkład składników łoju do kwasów tłuszczowych (pod wpływem enzymów). One z kolei powodują podrażnienie okolicznych tkanek, stwarzając optymalne warunki do powstawania stanów zapalnych. Równocześnie z bakteriami beztlenowymi mogą działać również inne drobnoustroje (np. drożdżaki, które dodatkowo mogą wzmagać stany zapalne). Na skórze (w różnych miejscach: skóra twarzy, pleców, klatki piersiowej itp.) zaczynają powstawać grudki oraz krostki, które zaniedbane mogą zamienić się w nacieki ora guzki, a w bardzo zaawansowanym stadium nawet torbiele ropne (które dotykają głębokie partie skóry, powodując nieodwracalne blizny). Specjaliści z dziedziny kosmetologii oraz dermatologii wyróżniają czynniki, które stanowią przyczynę powstawania trądziku oraz wydzielania wzmożonej produkcji sebum. Zaliczyć można do nich: czynniki genetyczne, zbyt duży stres (nadmierne wytwarzanie kortyzolu), chroniczne zmęczenie, rozregulowana lub zaburzona gospodarka hormonalna, nieprawidłowy styl życia (w tym również nieprawidłowa dieta), zażywanie określonych leków (np. antydepresantów czy kortykosteroidów), nieodpowiednia pielęgnacja skóry bądź zaniedbanie podstawowej pielęgnacji (higieny), nadmierne opalanie (opalanie w dłuższej perspektywie nasila problemy skórne, natomiast chwilowa (krótkotrwała) ekspozycja na słońce może poprawić stan skóry oraz zmniejszyć stany zapalne) oraz zmiany klimatyczne i zanieczyszczenie środowiska.

Leczenie trądziku

Według specjalistów, przewlekłe schorzenie skórne, jakim jest trądzik, należy leczyć przyczynowo oraz objawowo. Metody, które pomagają u jakiejś grupy osób, mogą wcale nie zadziałać i pomóc innym. Ponadto, często zdarza się, że jedna metoda leczenie nie przynosi poprawy i należy połączyć kilka metod jednocześnie. Leczenie trądziku opiera się głównie na odpowiedniej, codziennej pielęgnacji dostosowanej co cery trądzikowej, stosowaniu kosmetyków na trądzik, zmianie stylu życia oraz zmianie diety i farmakoterapii. Istotne jest również zachowanie właściwej higieny tj. pamiętanie, aby nie dotykać skóry brudnymi rękami, gdyż w taki sposób możemy przenosić bakterie. Jeżeli trądzik przebiega w sposób łagodny oraz zmiany skórne nie są bardzo nasilone, często wystarczy prawidłowa pielęgnacja dopasowana do skóry trądzikowej lub stosowanie leczenia miejscowego np. w postaci maści. W nasilonych i cięższych przypadkach zaleca się stosowanie jednocześnie leków doustnych oraz maści. Przepisanie leków musi zostać poprzedzone wykonaniem szczegółowych badań m.in. poziomu hormonów czy poziomu cholesterolu, a także stężenia enzymów wątrobowych czy poziomu lipidów trzustkowych. Bardzo często skutkiem negatywnym leczenia jest zbyt nadmierne złuszczanie naskórka, które powoduje zaczerwienienie, wysuszenie skóry oraz jej podrażnianie. W bardzo ciężkim przebiegu trądziku stosuje się izotretinoinę oraz retinoidy (leki, które zawierają pochodną kwasu witaminy A). Podczas terapii występuje całkowity zakaz korzystania z zabiegów kosmetycznych czy opalania się.

Jeśli domowe sposoby, zmiana trybu życiu oraz prawidłowa pielęgnacja skóry okazują się nie wystarczające, należy zgłosić się dermatologa z problemem trądziku. W czasie terapii należy skrupulatnie przestrzegać wszelakich zaleceń lekarza. Całkowicie zakazane jest wyciskanie, zdrapywanie, przekuwanie wyprysków czy też stosowanie preparatów nieznanego pochodzenia.

Pielęgnacja cery trądzikowej

Odpowiednia pielęgnacja cery trądzikowej, jak i właściwie dobrane kosmetyki przeciwtrądzikowe stanowią klucz do zminimalizowania objawów stanów zapalnych skóry. Najlepiej stosować naturalne kosmetyki do cery trądzikowej, gdyż zawierają one w swoim składzie wyłącznie dobroczynne substancje pochodzenia naturalnego - pozyskiwane głównie z komponentów roślinnych, pochodzących wyłącznie z certyfikowanych oraz ekologicznych upraw. Dodatkowo, dzięki obecności składników aktywnych, kosmetyki na trądzik posiadają zdolność normalizacji pracy gruczołów łojowych, a więc stosowanie naturalnych preparatów w dłuższej perspektywie przyczynia się do zażegnania problemu z niedoskonałościami skóry. Ich atutem jest również fakt, iż pozbawione są parabenów, silikonów oraz innych środków petrochemicznych, co sprawia, że skóra nie jest podrażniona oraz przesuszona. Niezwykle ważne jest używanie całej serii produktów z linii: kosmetyki do skóry trądzikowej oraz stosowanie się codziennie do podstaw rytuału, który polega na oczyszczaniu, tonizowaniu, złuszczaniu oraz nawilżaniu. Przy ich pomocy z łatwością i wielką przyjemnością oraz bez większego wysiłku przywrócisz swojej skórze dawny blask, aksamitną gładkość oraz piękny i zdrowy wygląd.

Niezwykle ważne w pielęgnacji skóry trądzikowej jest właściwe jej oczyszczanie – przeprowadzone prawidłowo pozwala usunąć nadmiar łoju oraz bakterii, które naturalnie bytują na skórze. Oczyszczanie skóry twarzy powinno być przeprowadzane regularnie – codziennie rano oraz wieczorem. Warto pamiętać również o złuszczaniu martwego naskórka za pomocą peelingu, co także ma wpływ na powstawanie niedoskonałości skóry. Niezmiernie ważne jest stosowanie (codziennie rano oraz wieczorem) odpowiednio dobranych naturalnych kosmetyków do cery trądzikowej – kremu bądź serum. Wygląd tłustej i trądzikowej skóry instynktownie zniechęca wiele osób do używania tego typu produktów, jednak jest to ogromny błąd w pielęgnacji. Stosowanie odpowiednio dobranego naturalnego kremu, czy też serum jest ważne, gdyż każda skóra potrzebuje odżywienia, nawilżenia, regeneracji oraz odbudowy. Najlepsze kremy do cery trądzikowej powinny posiadać lekką formułę oraz szybko się wchłaniać. Nieco bardziej treściwy może być produkt stosowany na noc, dzięki czemu o wiele lepiej odżywi

oraz nawilży skórę. Raz bądź dwa razy na tydzień można zastosować maseczki do cery trądzikowej. W przypadku cery dojrzałej ważne jest, aby pielęgnacja odbywała się dwuetapowo tj. sprzyjała leczeniu trądziku oraz przeciwdziałała starzeniu się skóry.