Trądzik różowaty według znacznej części dermatologów jest przede wszystkim chorobą zapalną skóry, charakteryzującą się nawrotowym oraz przewlekłym stanem oraz dodatkowo, nieestetycznym defektem kosmetycznym. Niezmiernie ważna jest więc w chorobie wczesna i skuteczna diagnoza, jak i jak najszybsze rozpoczęcie kuracji oraz odpowiednia codzienna pielęgnacja przeciwtrądzikowa. Czym jest trądzik różowaty i jak go wyleczyć? Jakie są przyczyny jego powstawania i po czym rozpoznać trądzik różowaty? W niniejszym artykule odpowiemy na najbardziej nurtujące pytania. Zapraszamy do lektury.

Trądzik różowaty – co to jest?

Trądzik różowaty (łac.rosacea) jest przewlekłą chorobą skóry będącą zespołem niejednolitych objawów o różnorodnej etiologii, która należy (jest zaliczana) do nerwic naczynioworuchowych skóry. Najczęściej dotyka ona osoby w wieku dojrzałym. Trądzik różowaty zazwyczaj obejmuje środkową część twarzy, na której początkowo zauważalny jest rumień oraz teleangiektazje tj. znacznie poszerzone naczynia krwionośne, a następnie krosty oraz grudki. Pierwotnie zmiany na skórze pojawiają się na brodzie, policzkach, nosie oraz czole. Niektóre osoby chorujące na trądzik różowaty borykają się także z przerostem oraz zwłóknieniem gruczołów łojowych, co może prowadzić do patologicznego przerostu organiczonego tj. rhinophymy. Początek opisywanej choroby najczęściej związany jest z nadmierną reaktywnością naczyń, jednocześnie bez utrwalonych zmian skórnych. Przeważającym symptomem jest wówczas tzw. napadowe czerwienie skóry twarzy, nazywane również okresem prerosacea. Walka z trądzikiem różowatym bywa długa, żmudna oraz wymaga od osoby nią dotkniętej dużych pokładów cierpliwości oraz konsekwencji w działaniu.

Trądzik różowaty – obraz kliniczny przebiegu

Przebieg trądziku różowatego ma zazwyczaj charakter przewlekły, nawrotowy z okresami remisji bądź okresami zaostrzeń. U niektórych pacjentów, w ciężkim przebiegu, zauważalne są również zwłóknienia gruczołów łojowych, co może prowadzić do wspomnianego już przerostu ograniczonego (rhinophyny). Kryteria diagnostyczne tej choroby zostały podzielone na pierwszorzędowe tj. rumień przelotny (flushing, transienterytema) i rumień stały (nontransient erytema, grudki oraz krosty, teleangiektazje), jak i drugorzędowe tj. uczucie pieczenia lub/i szczypania zmian skórnych, tarczki, obrzęk bądź wysuszenie skóry, objawy oczne, symptomy trądziku różowatego, które są umiejscowione poza twarzą oraz zmiany przerostowe.

Specjaliści wyróżniają cztery główne postacie (rodzaje) trądziku różowatego oraz jedną jego odmianę. Zaliczamy do nich:

1. Stadium I – postać teleangiektatyczno - rumieniowata, nazywana również postacią naczyniowo - rumieniową (łac. erythematotelangiectatic rosacea), która obejmuje rumień przelotny bądź rumień przetrwały zauważalny na twarzy. Zmianom skórnym towarzyszą bardzo częste teleangiektaje, uczucie pieczenia i swędzenia, palenie skóry w obrębie zauważalnych zmian oraz obrzęk skóry. Zmiany skórne mogą być także obserwowane w innych obszarach aniżeli twarz np. górnej część klatki piersiowej, karku czy małżowiny uszna. Stadium I jest postacią najłagodniejszą spośród wszystkich innych.
2. Stadium II – postać grudkowo-krostkowa (łac. papulopustular rosacea), która charakteryzuje się występowaniem grudek oraz krostek o podłożu rumieniowym. Stanowią one podstawę do rozpoznania tej postaci trądziku różowatego. Najczęściej są one zlokalizowane w obrębie twarzy (czoło, broda oraz policzka). Zmiany trądziku różowatego w tej postaci mogą przypominać zwykły trądzik tj. trądzik pospolity – jednak można go rozróżnić od siebie za pomocą obserwacji zaskórników. W przebiegu trądziku różowatego, w tym stadium nie obserwuje się zaskórników. Oba trądziki mogą jednak istnieć jednocześnie, dlatego też bardzo ważna jest prawidłowa diagnoza.
3. Stadium III – postać z widocznymi zmianami przerostowymi (łac. Phymatous rosacea). Obserwuje się w tym stadium wykwity oraz rumień, które są charakterystyczne dla wyżej wymienionych postaci, ale także przewlekły obrzęk skóry oraz tkanki podskórnej, który prowadzi do zgrubień tj. przerostu tkanki łącznej (staje się ona porowata z zauważalną tendencją do tworzenia się zmian guzowatych, jak i zniekształceń miękkich części na twarzy). Posiada ona różne nazwy, w zależności od lokalizacji (czoło – łac. mentophyma, powieki – łac. blepharophyma, uszy – łac. otophyma, podbródek – łac. gnathophyma, nos – łac. rhinophyma). Bardzo często u pacjentów stwierdza się zapalenie mieszków włosowych, które są zlokalizowane w miejscu zmian przerostowych.
4. Stadium IV – postać oczna (łac. ocular rosacea) jest bardzo trudną do zdiagnozowania odmianą choroby skórnej. Osoba dotknięta tą chorobą narzeka na przewlekły stan zapalny brzegów powiek, rogówek czy spojówek, co objawia się u niego łzawieniem, pieczeniem, kłuciem, swędzeniem czy przekrwieniem oraz światłowstrętem, jak i uczuciem obecności jakiegoś ciała obcego w oczach. Objawem trądziku różowatego w tej postaci jest także zapalenie gruczołów Meiboma (tj. nawracające gradówki lub jęczmienie, w wyniku infekcji gronkowcowej) lub ich dysfunkcja. Zaawansowane stadium trądziku różowatego może doprowadzić pacjenta do ślepoty.

Za odmianę trądziku różowatego uznaje się ziarniniakowy trądzik różowaty (łac. Granulomatous rosacea), który charakteryzuje się występowaniem żółtych, czerwonych bądź brązowych grudek lub guzków, dość twardych, które mają tendencje do bliznowacenia. Zmiany te obserwowane są na minimalnie zapalnym stanie skórnym lub całkowicie niezmienionej skórze. Jest to dość rzadka oraz nietypowa odmiana choroby.

Trądzik różowaty – objawy

Specjaliści wyróżniają kilkanaście charakterystycznych symptomów trądziku różowatego, zlokalizowanego głównie na środkowej części twarzy tj. nosie, policzkach, podbródku czy czole. O wiele rzadziej zmiany zauważalne są na owłosionej skórze głowy, karku, szyi, uszach czy klatce piersiowej – aczkolwiek występują takie przypadki. Do charakterystycznych objawów trądziku różowatego zaliczamy: zaczerwienienie, pajączki, rumień (początkowo rumień przemijający, następnie w późniejszych postaciach choroby rumień trwały), krostki, grudki, pękające naczynia, drobne guzki, poszerzone naczynia krwionośne nazywane teleangiektazjami, obrzęk twarzy, uczucie pieczenia, swędzenia, kłucia, szczypania oraz suchość skóry. W trądziku różowatym o zaawansowanym przebiegu obserwuje się krosty, guzy, pogrubienia oraz nierówności powierzchni skórnej, zmiany skórne nazywane guzowatymi tworami.

Trądzik różowaty – grupa ryzyka

Trądzik różowaty dotyczy wyłącznie osób dojrzałych. Najczęściej choroba dotyka kobiety, w wieku około 40 lat. Mężczyźni chorują o wiele rzadziej, jednak jeśli już zachorują, to obserwuje się u nich zdecydowanie cięższy przebieg. Szczególnie narażone na trądzik różowaty są osoby mające jasną karnację, jasne oczy oraz jasny kolor włosów tj. osoby, które są klasyfikowane do pierwszego oraz drugiego fototypu skóry. Szacuje się, iż na tą przypadłość choruje około 10 – 15 % społeczeństwa w wieku 30 – 60 lat. Największe nasilenie trądziku różowatego przypada na około 40 – 60 rok życia.

Trądzik różowaty – przyczyny

Według ekspertów, przyczyny trądziku różowatego są bardzo złożone i dotychczas nadal w pełni niepoznane. Wielu jest zdania, iż za główną przyczynę tej choroby odpowiadają zaburzenia naczyniowe oraz niewłaściwa reakcja odpornościowa. Często poruszany jest również czynnik genetycznych predyspozycji - jasna karnacja (częściej chorują osoby z pierwszego oraz drugiego fonotypu skóry) oraz częstość występowania choroby w rodzinie. Na powstawanie trądziku różowatego wpływ mają także zaburzenia hormonalne oraz naczyniowe. Udział w powstawaniu choroby mają również czynniki egzogenne, czynniki infekcyjne miejscowe np. zakażenie nużeńcem czy drożdżakiem, pokarmowe (alkohol, kawa, ostre przyprawy), czynniki psychogenne (głównie stres), zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (niedokwasota, nieżyt żołądka) czy czynniki atmosferyczne (wiatr, nadmierne słońce, wilgoć), jak i nieodpowiednia pielęgnacja skóry (kosmetyki zawierające silikony, parabeny, alkohol, mentol itp.). U wielu osób, zmiany skórne charakterystyczne dla trądziku różowatego, pojawiają się z uwagi na prowadzenie złej diety oraz złego trybu życia. Ogromne znaczenie ma fakt, co jemy oraz stres czy nałogi. Nie pomaga tu wcale brak ruchu, które ma wpływ na naczyńka. Ważną informacją jest również, że zbyt nadmierny wysiłek fizyczny także może spowodować zaostrzenie objawów. Zmiany skórne w trądziku różowatym mogą być indukowane także przez zażywanie niektórych leków np. statyny, leków przeciwzapalnych, steroidów, wazodilatatowów czy inhibitory. Obserwuje się zaostrzenie stanów zapalnych u kobiet w okresie miesiączki oraz w okresie przekwitania. Najnowsze badania pokazały, iż trądzik różowaty ma bezpośredni związek z alergiami oddechowymi (pyłki chwastów, pyłki drzew, pierze, alergeny wziewne A1( tj. pleśni), kurz domowy).

Trądzik różowaty – w jaki sposób leczyć trądzik?

Trądzik różowaty należy do chorób przewlekłych, które nie są do końca zbadane, dlatego też jego leczenie jest procesem długotrwałym oraz złożonym. Leczenie trądziku różowatego zależne jest w dużej mierze od stopnia nasilenia danych objawów oraz postaci choroby (stadium, w której znajduje się choroba). Aktualnie nie powstało wzorcowe postępowanie terapeutyczne, które mogłoby gwarantować całkowite wyleczenie. Odpowiednio dobrana terapia może jednak wpłynąć znacząco na komfort oraz jakość życia osoby borykającej się z trądzikiem różowatym. Należy jednak podkreślić, iż nie istnieje jedna, uniwersalna dla wszystkich pacjentów terapia. Najlepsze efekty przynosi leczenie dobrane w sposób indywidualny, zależne od czynników współistniejących czy objawów.

Leczenie trądziku różowatego można sklasyfikować na podstawowe grupy działania. Należy do nich leczenie miejscowe, leczenie doustne oraz leczenie za pomocą właściwej oraz prawidłowej pielęgnacji skóry, gdzie ogromny wpływ mają odpowiednio dobrane kosmetyki przeciwtrądzikowe, jak i minimalizowanie czynników, które mogą spowodować zaostrzenie stanów zapalnych (nadmierna ekspozycja na słońce, wiatr, silne stres, spożywanie alkoholu itp.) – tzw. leczenie przyczynowe. Rzadko wdrażanym leczeniem jest leczenie chirurgiczne.

Leczenie miejscowe trądziku różowatego polega głównie na używaniu właściwych żeli bądź kremów, których priorytetowym zadaniem jest pozbycie się stanów zapalnych i zmian skórnych (krostek i grudek). Czasami zaleca się miejscowe stosowanie indywidualnie dobranych antybiotyków (klindamecyna, erytromycyna czy tetracyklina). Najczęściej do walki z trądzikiem wykorzystuje się w tym celu metronidazol 0.75% oraz 1% w postaci kremu lub żelu. Dobre działanie wykazuje także 10% sulfacetamid sodowy z 5% siarką, nadtlenek benzoilu oraz kwas azelainowy. Środki te usuwają zmiany zapalne (grudki i krostki) oraz przyśpieszają eliminacje tych zmian. Działanie intensywnie łagodzące rumień wykazują wyciągi roślinne m.in. wyciąg z miłorzębu, wyciąg z kasztanowca czy wyciąg z arniki górskiej. W aptekach można zakupić bez recepty produkty zawierające innowacyjnie opracowane składniki łagodzące objawy opisywanego trądziku. Stosując leczenie miejscowe, należy pamiętać o właściwym przygotowaniu skóry na ekspozycję słoneczną.

Leczenie ogólne trądziku różowatego polega głównie na konieczności wdrożenia odpowiedniej antybiotykoterapii przez okres zaostrzenia choroby. Leczenie ogólne jest działaniem skierowanym również na usunięcie objawów trądziku, a więc zwalczanie chorób, które mogą ją wywoływać (np. niedokwaśności soku żołądkowego, zaburzeń hormonalnych itp.). Najczęściej stosuje się antybiotyki tetracyklinowe (np. limecyklinę, tetracyklinę). Jeśli u pacjenta istnieją jakiekolwiek przeciwwskazania do stosowania wyżej wymienionych leków, zaleca się przyjmowanie makrolity (erytomcyny, azyromecyny bądź klarytromycyny).

Leczenie przyczynowe trądziku różowatego oparte jest w dużej mierze na unikaniu bądź minimalizowaniu czynników mogących zaostrzyć stan choroby. Zaleca się unikania słońca, nadmiernego wiatru, mrozu, alkoholu, kawy, papierosów, czekolady, stresu, gorących kąpieli itp.

W przypadku znaczących zmian skórnych, w których doszło do degeneracji skóry zaleca się leczenie chirurgiczne. Zmiany chorobowe usuwane są za pomocą noża chirurgicznego lub też za pomocą lasera.

Domowe sposoby na trądzik różowaty

Objawy trądziku różowatego można z powodzeniem niwelować i łagodzić wykorzystując w tym celu domowe sposoby. Oczywiście zupełne wyleczenie choroby domowymi sposobami jest nierealne, ale właściwa pielęgnacja zniweluje mało estetyczne rumieńce ze skóry. Jedną z bardziej cenionych przez osoby dotknięte chorobą metod jest stosowanie ziół, które mają wspomóc zwalczanie symptomów trądziku różowatego. W tym celu stosuje się rumianek, który wpływa na minimalizowanie zaczerwień na skórze. Rumianek jest rośliną o działaniu przeciwzapalnym oraz przeciwbakteryjnym, co idealnie sprawdzi się w walce z chorobą. Zaleca się także okłady oraz picie zielonej herbaty. Regularne picie zielonej herbaty chroni organizm człowieka przed wolnymi rodnikami. Ponadto, wykazuje ona właściwości przeciwzapalne oraz przeciwbakteryjne. Trądzik różowaty można również spróbować redukować za pomocą popularnego olejku lawendowego czy płatków owsianych. Płatki owsiane zawierają antyoksydanty, które działają dobroczynnie na skórę.

Trądzik różowaty a pielęgnacja cery trądzikowej

Trądzik różowaty wymaga od pacjenta codziennej oraz co najważniejsze właściwej pielęgnacji skóry. Odpowiednio dostosowana pielęgnacja ma fundamentalne znaczenie w kuracji trądziku różowatego. Nie można zapominać, iż skóra dotknięta chorobą jest bardzo wrażliwa oraz podatna na wszelakie podrażnienia. Do codziennego mycia twarzy oraz pielęgnacji zaleca się stosowanie naturalnych kosmetyków przeciwtrądzikowych. Naturalne kosmetyki do cery trądzikowej mają za zadanie odpowiednio nawilżyć, zmiękczyć skórę lecz przede wszystkim nie zniszczyć ochronnej warstwy lipidowej. Prawidłowy dobór ekologicznych kosmetyków przeciwtrądzikowych oraz właściwe traktowanie wymagającej cery stanowią klucz do zminimalizowania bądź całkowitego pozbycia się problemów skórnych. Kosmetyki naturalne przeznaczone do pielęgnacji cery trądzikowej nie powinny zawierać parabenów, silikonów oraz żadnych innych środków petrochemicznych. W swoim składzie powinny natomiast mieć składniki aktywne, które poprawią stan naczyń, będą regulowały prace gruczołów łojowych oraz wykazywały działanie przeciwzapalne.