Zaburzenia związane z gospodarką hormonalną bardzo często są zauważalne na skórze w postaci zmian. Zaburzona praca hormonów, która wywołuje patologiczną aktywność gruczołów łojowych, nie dotyka jedynie osób w wieku młodzieńczym. Trądzik hormonalny, to przypadłość skórna pojawiająca się również u osób, które ukończyły 20, 30 a nawet 40 rok życia. Leczenie trądziku hormonalnego nie jest proste ani szybkie. Wsparciem specjalistycznej kuracji są naturalne metody. Jak wygląda trądzik hormonalny oraz jakie są jego przyczyny? Jakie podjąć kroki by leczenie było skuteczne? W niniejszym artykule odpowiemy na najbardziej nurtujące pytania.
Trądzik hormonalny, czy też trądzik dorosłych (trądzik późny), to rodzaj trądziku pospolitego, który został wywołany przez zaburzenia w pracy gospodarki hormonalnej – dotykający wszystkich grup wiekowych. W literaturze medycznej odnaleźć można bardzo dużo klasyfikacji trądziku. Znaczna część badaczy tematu skupia się jednak głównie na trądziku pospolitym i jego najważniejszych odmianach. Określenie trądzik hormonalny używany jest przede wszystkim w odniesieniu do zmian skórnych, które zauważalne są na skórze w wyniku zaburzeń hormonalnych. Opisywany termin jest najczęściej używany w kontekście etiologii wykwitów skórnych.
Trądzik hormonalny, według badań dotyczy przejściowego okresu związanego z okresem dojrzewania (w organizmie zmienia się poziom hormonów płciowych) oraz głównie kobiet dorosłych (zwłaszcza miedzy 25 a 35 rokiem życia). Schorzenie związane jest z działaniem układu wewnątrzwydzielniczego oraz periodycznymi zmianami stężenia hormonów w organizmie człowieka. Trądzik hormonalny jest przewlekłą dermatozą, która charakteryzuje się występowaniem zaskórników, wykwitów (najczęściej grudkowo-krostkowych) oraz torbieli ropnych.
Trądzik hormonalny jest schorzeniem skóry mającym wieloczynnikowe podłoże. Za główną przyczynę występowania trądziku hormonalnego uznaje się zmiany związane z gospodarką hormonalną, która powoduje zaburzenia wydzielania niektórych hormonów lub też zwiększoną wrażliwość (nadwrażliwość) niektórych narządów na działanie produkowanych hormonów. Za występowanie trądziku hormonalnego odpowiadają głównie hormony płciowe: estrogeny (żeńskie hormony płciowe) oraz androgeny (męskie hormony płciowe) np. testosteronu, dihydrotestosteronu czy androstenediolu. Należy nadmienić, że na zaburzenia związane z układem wewnątrzwydzielniczym, nadmierną produkcją łoju czy też trądzik hormonalny mogą również wpływać inne czynniki: predyspozycje genetyczne, permanentny stres, używki, dieta czy nieprawidłowa pielęgnacja skóry.
Aktywność systemu mieszkowo-łojowego, czyli obszaru, w którym na początek powstają zaskórniki, następnie dochodzi do rozwoju stanu zapalnego, jest regulowana w dużej mierze przez hormony płciowe. Czynniki o podłożu hormonalnym mają ogromny wpływ zwłaszcza w początkowym stadium rozwoju zmian skórnych (trądzikowych), w której istotną rolę ogrywa wzmożona reaktywność gruczołów łojowych skóry tzw. sebocytów. Jak już wspomniano, chociaż przyczyna trądziku hormonalnego jest złożona, to ważną rolę w nadmiernej produkcji sebum i rozwoju trądziku odgrywają hormony. U płci żeńskiej są one produkowane w jajnikach oraz nadnerczach, natomiast u płci męskiej w nadnerczach oraz jądrach. Nadmiar testosteronu, a szczególnie jego czynny – powstający w skórze metabolit dihydrotestosteron (tj. DHT) oraz siarczan dehydroepiandrosteronu (tj. DHEAS) powodują pobudzenie aktywności gruczołów łojowych oraz wzmożoną produkcję sebum. Estrogeny, hormony żeńskie, powodują efekt przeciwny. Mianowicie, spowalniają one wydzielanie androgenów, modelują geny, które uczestniczą we wzroście gruczołów łojowych oraz funkcji inhibitorów. Estrogeny wywołują efekt miejscowy tj. powodują zmniejszenie sekrecji łoju, działając w sposób bezpośredni na receptory estrogenowe, które są umiejscowione w gruczołach łojowych mieszków włosowych. Aktywność gruczołów zależna jest więc od stosunku produkowanych przez organizm człowieka estrogenów oraz androgenów.
Wzmożone wydzielanie łoju oraz problemy trądzikowe mogą być również stymulowane przez inne hormony np. progesteron, insulinę, kortyzol, tyreotropinę (TSH), kortykoliberynę (CRH), hormon wzrostu (GH), melanotropinę oraz wiele innych. Sebocyty tj. nadmierna reaktywność gruczołów łojowych, posiadają także receptory dla hormonów tarczycy. Histamina, witamina D, neuropeptydy czy retinoidy również zostały opisane przez badaczy jako regulatory nadmiernej produkcji sebum. W medycynie, w ostatnich latach, podkreśla się szczególny wpływ insulinopodobnego czynnika wzrostu w patogenezie trądziku hormonalnego.
Trądzik hormonalny, według badań medycznych, ściśle powiązany jest z określonymi endokrynopatiami czyli zespołem objawów spowodowanych nieprawidłowym (zaburzonym) działaniem hormonów lub ich wydzielaniem. Najczęściej obserwuje się go w następujących schorzeniach:
Objawy trądziku hormonalnego w dużej mierze zależne są od tego, jakie konkretnie hormony przyczyniły się do jego uaktywnienia i rozwoju (zaburzeń na tle hormonalnym). Androgeny przeważnie powodują duże oraz bardzo bolesne grudki na skórze twarzy (brodzie, linii żuchwy czy czole), a także plecach czy szyi. Pojawiają się także grudki oraz zaskórniki bardzo bolesne. Opisywane zmiany skórne zazwyczaj nie powodują stanów zapalanych. Dodatkowo, skóra twarzy jest bardzo tłusta oraz błyszcząca, wręcz lepka przy dotyku. Mogą także pojawić się problemy z nadmiernym przetłuszczaniem włosów, jak i nadmiernym ich wypadaniem. Kiedy trądzik hormonalny wywołany jest przez estrogeny, wtedy wykwity zauważalne są na czole, nosie, brodzie oraz policzkach. Przybierają one postać swędzących lub piekących krostek oraz grudek. Ich pojawienie się jest poprzedzone wystąpieniem zaczerwienienia w centralnej części twarzy. W stadium zaawansowanym schorzenia mogą pojawić się zapalne nacieki na skórze.
Literatura medyczna wyróżnia dwa najważniejsze rodzaje trądziku hormonalnego. Zalicza do nich trądzik androgenowy oraz trądzik estrogenowy. Częściej obserwowalnym rodzajem trądziku jest trądzik androgenowy – dotyczy on zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Trądzik androgenowy wywołują męskie hormony płacowe – przybiera on postać dużych oraz bardzo bolesnych zaskórników oraz krost. Pojawia się on najczęściej na twarzy (czoło, broda) oraz na szyi, jak i plecach czy dekolcie. Natomiast trądzik hormonalny typu estrogenowego charakteryzuje się nieestetycznym zaczerwieniem skóry. Na skórze twarzy zauważalny jest rumień, który jest objawem trwałego poszerzania się naczyń krwionośnych. Kolejny etap trądziku estrogenowego to czerwone, drobne, swędzące oraz piekące krostki. Dotyczy on głównie obszaru na twarzy (czoło, policzka, nos oraz broda).
Diagnostyka endokrynologiczna pozwala precyzyjnie ustalić, jakie endokrynopatie są odpowiedzialne za trądzik hormonalny. Dlatego też, badania hormonalne przy trądziku hormonalnym należy bezdyskusyjnie wykonać przed rozpoczęciem procesu leczenia. Badania laboratoryjne związane z hormonami przeprowadzane są zazwyczaj w laboratorium w godzinach porannych, najczęściej na czczo. U kobiet bardzo ważny może okazać się dzień cyklu miesiączkowego. Testy hormonalne opierają się jedynie na poborze próbki krwi. Wyniki badań dostępne są najczęściej na kolejny dzień roboczy. W diagnostyce hormonalnej powinno się wziąć pod uwagę następujące badania:
Trądzik hormonalny leczony jest za pomocą środków farmakologicznych oraz za pomocą naturalnych metod. Jego leczeniem zajmuje się lekarz dermatolog oraz endokrynolog oraz w większości przypadków również ginekolog. Najlepsze efekty zauważalne są przy współpracy tych trzech specjalistów. Leczenie trądziku hormonalnego jest dobierane indywidualnie do każdego przypadku. Kuracja jest bardzo długotrwała i wymaga cierpliwości ze strony pacjenta. Leczenie oraz jego czas, uwarunkowane są przede wszystkim od stadium schorzenia (stopnia nasilenia objawów) czy rodzaju trądziku.
Leczenie trądziku hormonalnego najczęściej odbywa się poprzez stosowanie preparatów zalecanych miejscowo (bezpośrednio na obszar zmieniony chorobowo) oraz stosowanie preparatów doustnych. Terapia doustna charakteryzuje się przyjmowaniem antybiotyków bądź retinoidów np. Axotret czy Izotek (tj. pochodnych witaminy A). Warto wspomnieć, iż stosowanie retinoidów może wiązać się z określonymi niedogodnościami. Przede wszystkim, osoby, które je stosują nie mogą opalać się (bezwzględny zakaz) podczas trwania całego cyklu kuracji. Ponadto, muszą stosować na skórę preparaty zapewniające odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną. W trakcie przyjmowania pochodnych witaminy A, jak i również kilka miesięcy po zakończeniu terapii, nie wolno planować potomstwa. Lek ten może powodować uszkodzenia płodu. Pacjenci zgłaszają również problemy z mocnym wysuszeniem skóry oraz śluzówek, dlatego też w czasie leczenia nie wolno zapomnieć o nawilżeniu skóry i stosowaniu właściwych kosmetyków – najlepiej naturalne kosmetyki na trądzik. W leczeniu preparatami miejscowymi stosuje się najczęściej kremy, żele oraz maści, które w swoim składzie mają antybiotyki, adapalen (np. Duac,Epiduo) bądź benzoil.
Leczenie trądziku hormonalnego warto wspomóc poprzez codzienne stosowanie naturalnej pielęgnacji skóry. W walce z trądzikiem hormonalnym, w dążeniu do pięknej cery kluczowa jest właściwa pielęgnacja tj. odpowiednie oczyszczenie skóry, jak i stosowanie dobroczynnych kremów bądź innowacyjnego serum oraz wykonywanie raz na jakiś czas peelingu, jak i stosowanie maseczek. Najlepiej sprawdzą się do tego zadania kosmetyki do cery trądzikowej, które dedykowane są osobom borykającymi się z problemami skórnymi. Naturalne kosmetyki przeciwtrądzikowe wykazują świetne działanie przeciwbakteryjne, przeciwłojotokowe oraz złuszczające.
Kłopotliwy i nieestetyczny trądzik hormonalny jest z pewnością schorzeniem, które może wywoływać dyskomfort psychiczny, dlatego też, aby przyspieszyć jego leczenie, warto sięgnąć po odpowiednie kosmetyki przeciwtrądzikowe. Pierwszy, podstawowy krok to przede wszystkim prawidłowe oczyszczenie skóry, które zminimalizuje namnażanie się bakterii oraz usunie martwy naskórek i zanieczyszczenia (np. wprowadzenie do codziennej pielęgnacji oczyszczającego hydrofilnego olejku do demakijażu czy delikatnego żelu saponinowego do mycia twarzy). Następnie należy zastosować odpowiedni krem bądź serum, który jak naturalny, odżywczy krem bądź ochronny krem do twarzy zadziała zbawiennie na skórę, działając przeciwzapalnie oraz przeciwłojotokowo, dodatkowo odpowiednio nawilżając. Najlepiej używać takie kremy, które nie wykazują działania komedogennego oraz nie zawierają w swoim składzie środków petrochemicznych, silikonów czy parabenów. Kolejnym krokiem jest regularne (np. raz tygodniu) stosowanie peelingu oraz maseczek. Odnawiający peeling do twarzy marki Senelle oczyści zatkane pory oraz usunie martwy naskórek, dzięki czemu skóra będzie lepiej oddychać oraz zostanie odżywiona.
Według wielu specjalistów, duży wpływ na trądzik hormonalny, poza zaburzeniami hormonalnymi, ma również stres, niewłaściwe odżywianie, brak sportu czy przemęczenie. Jak pokazują badania, na stan skóry wpływa również sposób odżywiania. Należy unikać spożywania produktów o wysokim indeksie glikemicznym oraz produktów przetworzonych tj. alkoholu, fast food’ów, słodyczy czy białego pieczywa. Zdaniem niektórych lekarzy, powinno się także ograniczyć nadmierne spożywanie mleka i produktów mlecznych. Prawidłowa dieta przy trądziku hormonalnym powinna obfitować w składniki odżywcze oraz witaminy, które wspomagają regenerację naskórka. Zaleca się spożywanie produktów, które zawierają witaminę A, witaminę E, witaminę C oraz witaminę B, jak i cynk oraz selen.
